تسهیل الوصول إلی معرفة أسباب النزول (کتاب)«تسهیل الوصول الی معرفة اسباب النزول» کتابی است از شیخ خالد عبد الرحمن العک که در زمینه اسباب نزول وحی آسمانی بر مبنای روایات طبری، نیشابوری، ابن جوزی، قرطبی، ابن کثیر، سیوطی و شوکانی نگاشته شده است. [۱]
تسهیل الوصول إلی معرفة أسباب النزول، العک، ص۳.
۱ - معرفی کتاب«سبب نزول» در قرآن پژوهی به معنای ظرف، شرایط، علت و موقعیت است که رخ می‌دهد و لذا خداوند درباره آن با بشر (پیامبر) با واسطه یابی واسطه سخن می‌گوید و به تبیین و راهنمایی می‌پردازد. این که آیا همه آیات قرآنی سبب نزول دارند یا نه مورد اتفاق عموم مفسران و پژوهشگران قرآن نیست. ۱.۱ - فواید شناخت اسباب نزولدر باب فواید و ضرورت شناخت اسباب نزول، مفسران قلم فرسایی کرده‌اند. سیوطی در «الاتقان» این فوائد را به اختصار برشمرده است. ۱- شناخت حکمت نزول آیه یا آیات۲- فهم درست آیات قرآنی و کشف غموض و ابهام۳-تعیین فرد یا افرادی که آیه در مورد آنها نازل شده است ۴- شناخت خاص یا عام بودن سبب یا لفظ آیات. به اعتقاد وی شناخت اسباب نزول راهی قویم برای فهم معانی قرآن به شمار می‌رود. نویسنده در این کتاب ابتدا اهمیت علم اسباب نزول و جایگاه آن در تفسیر قرآن کریم را یادآور شده سپس به بیان اقسام پنج گانه اسباب نزول می‌پردازد. بیان سبب نزول آیه تسمیه؛ یعنی «بسم الله الرحمن الرحیم» سرآغاز موضوع اصلی کتاب است و در ادامه نزول تدریجی قرآن و اولین و آخرین آیات قرآن که بر پیامبر اکرم « صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم » نازل شده مورد بررسی قرار گرفته است. ازآن پس به ترتیب سوره‌های قرآن، آیاتی که درباره آنها سبب نزول روایت شده آمده است. ۲ - ساختارکتاب مشتمل بر یک مقدمه است که در آن به اهمیت علم اسباب نزول و... پرداخته شده است. [۲]
تسهیل الوصول إلی معرفة أسباب النزول، العک، ص۸.
سپس وارد مبحث اصلی کتاب؛ یعنی بیان اسباب نزول آیات قرآنی شده و در تک تک سوره‌های قرآنی اسباب نزولی برای آیات مختلف قرآن روایت کرده است. در پایان نیز مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده ذکر شده است. [۳]
تسهیل الوصول إلی معرفة أسباب النزول، العک، ص۴۰۱.
۳ - نسخه شناسیاین کتاب به قلم الشیخ خالد عبد الرحمن العک استاد «ادارة الافتاء العام» دمشق نگارش یافته و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۴۰۷ صفحه برای سومین بار در سال ۱۴۲۴ هجری از سوی «دار المعرفة» بیروت منتشر گردیده است. ۴ - منبع۱- بهاء الدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن، جاول، ص۱۹۲ ۲- متن کتاب. ۵ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |